İNSAN ÇÜRÜMEYE BAŞLADIĞINDA/ Mustafa Becit

 ARKA KAPAK

Cinayet büro hareketliydi. Masalardan masalara uçuşan dosyalar, telsizlerden duyulan anonslar, çalan telefonlar, bitmek bilmeyen sorgulayışlar… Birileri aranıyordu bu masalarda. Dosyalarda resimleri, isimleri, hikâyeleri vardı. Tutulmuş tutanaklarda gizliydiler, delil poşetlerinde yaşıyorlardı. Yakalansalar bile meçhuldüler, gerçeğin içinde birer gizdiler.

Adalet neydi? Herkes bu dünyada hak ettiğini bulur muydu? Bir cinayet en fazla kaç hayata uzanabilirdi? İnsan ne zaman çürümeye başlardı? Başkomiser Rauf, Taksici Muhsin, Doktor Taner ve diğerleri… Mustafa Becit, ikinci romanı İnsan Çürümeye Başladığında ile çürümenin, en dibe çöküşünün denizinde kulaçlar atıyor.

ALINTI 

"Sessizliğin elle tutulabilir, gözle görülebilir bir sureti olmasa da kim inkar edebilir ki var olmadığını?"

"Sen yaşamın uzak köşesine iliştirilmiş bir gerçek değilsin. Kendinle olan mesafende anlaşılmayı bekleyemezsin. Bu zamana kadar kaybettiklerini sen seçmedin. Evet doğru, onlar seni kaybettiler."

" Adamın yüzüne bakarken ölümü görmüştü. Ölümün içindeki başka bir ölümü, onun içindeki diğer ölümü görmüştü. İnsan diye fısıldamıştı kendisine, bir anda ölmez, her gün biraz biraz ölür. Sonra adamın önce bıçağı bir kenara atışını, sonra da ağzına sigarası ile kendisini soğuk sulara bırakırsın izlemiştim. "

YORUM

"Çürüyen bir insana da niye çürüyorsun diye hesap soramazsın. Çürümek doğamızda var. Hepimiz bir şeylerden koparıldık. Kendi halimizde sağlıklı, mutlu, hep keyif içinde yaşayıp gitmemiz mümkün değil. Hayat buna müsaade etmez. Zamanın tahrip edici bir etkisi vardır. "

Polisiye eserlerini çok seviyorum biliyorsunuz, arka kapak yazısı ve ismi beni kendine çeken ayrıntılardı. Lakin kitabı okumaya başladığım an bambaşka bir ortam ve duygularla okuduğum bir eser oldu. 

Bu eseri polisiye eseri olarak görmem pek mümkün değil sebebini en basit tabirle polisiye de aldığımız o katil kim, polisin düşünce yapısı vs o bölümler oldukça yüzeyseldi. E polisiyeyi polisiye yapanlar da bu ayrıntılar. Yani eser polisiye eseri olarak okumak için alan olursa büyük bir ihtimalle sevmeyecektir. Şöyle bir durum var, bu en azından bende oluşturduğu bir düşünce, kitabın içeriği aslında bir cinayetten ziyade toplum baskısı, erkek olma, kadın olma, adalet, hak hukuk, üzerine sizi düşündürmeye itecek bir kurgu yaratılmasıydı. Ve o kurgu gerçekten muntazam işlenmiş, ona bir lafım yok. Kitap boyunca gerek ana karakterlerin gerek yan karakterler gibi yaşadığımı söyleyebilirim. 

Kitap bitiminde bile acaba ben olsam ne yapardım dediğim, arkadaşımla münakaşa ettiğim bir kitap oldu. Bilmiyorum aslında birçok eser var bu tarzda lakin yazarın kalemi gerçekten farklı bir hissiyat oluşturuyor. Benim oldukça keyif aldığım bir okuma oldu, ne kadar depresif bir içeriğe sahip olsada.

Eser erkek karakterler yoğun olduğu için üslup bir miktar benim hoşuma gitmedi ama görmezden geldiğim müddetçe pek rahatsız etmedi beni. Okurken zaten çok fazla takılacak ayrıntılar değil lakin eğer benim gibi hoşlanmayanlar için belirtmek istedim. 

BEYAZ GEMİ/ Cengiz Aytmatov

 ARKA KAPAK

Masalla gerçeği birleştiren bir eserdir. Geçmişi temsil eden dede ile geleceği temsil eden çocuk arasında dramatik bir ilişki kurarak insan duygu ve düşüncelerine kendine has yorumlar getirilir. Adı eserde hiç geçmeyen çocuğun saf ve temiz dünyasından, hayatın acı ve çıplak gerçeğine uzanan bir roman kurgusu meydana çıkarılır. Aytmatov’un, edebiyat âleminde geniş akisler uyandıran, uzun yıllar tartışılan, verilmek istenen mesajla yaratılan tiplerin büyük bir uyum sağladığı eserlerinden biridir.

YORUM

"Neler vermezdi suda balık olmak için!"

Aytmatov'u çok duymama rağmen bir türlü denk gelip bir eserini okuyamamıştım. Şimdi Beyaz Gemi eseriyle kalemini tanıma fırsatı bulabildim.

Öncelikle kaleminin aşırı akıcı olduğunu dile getirebilirim. Üslup bakımından bakacak olursak kültürel yoğunluğu oldukça hissettiriyor.

Beyaz Gemi eserinde ele aldığı efsanelerden çıkan yolculuk aslında anlatmak istediği noktalara oldukça farklı ve keyifli bir hava kattığını söyleyebilirim.

Keyifli dediğime bakmayın yazar kalbinizi parça parça ediyor.. 

Ana karakterimiz bir çocuk, evet adı çocuk. Dedesinden başka kimsesi olmayan, yaşadığı yerden kaynaklı hayal dünyasını kullanarak büyümeye çalışan bir çocuğun gözünden olaylara şahitlik ediyoruz. Yaşamda olduğu gibi iyi ve kötü algısı burada da var. Aslında yazarın kitap boyunca her olayı bir simgeye dönüştürmeye çalışmasını kitap bitiminde anlayabiliyorsunuz. Çok fazla karakter içermiyor; çocuk, Mümin dede, nine, Orozkul, Bekey, Seydahmet,Gülcemal, Kulubeg, Koketay.

Her bir karakterin yazarın eleştirdiği yönetim de rolü var. Şimdi karakter analizlerine girersem konuya baya değinmiş olacağımdan burada noktalıyorum. Bunu neden yazdığıma gelecek olursak kitap boyunca aslında basit bir hikaye okuyor gibi olsakta altında oldukça farklı anlamlar olan bir eser olduğunu dile getirmek istedim.

"Onun iki masalı vardı. Biri kendisinindi ve başka kimse bilmezdi. Ötekini ise dedesi anlatmıştı ona. Sonra ikisi de yok olup gitti. Şimdi size bunlardan söz edeceğiz."

Bu iki masalın nasıl yok olduğunu öğrenmek istemez misiniz?

SEFİLLER/ Victor Hugo

 ARKA KAPAK

Fransız edebiyatının gelmiş geçmiş en büyük yazarlarındandır. Şiirleri, oyunları ve romanları ile tanınır. Romantizm akımının Fransa'daki temsilcisidir. Edebiyat alanındaki devasa başarılarının yanında politik hayatta da etkin bir rol üstlendi, bu nedenle sürgün cezasına çarptırıldı, cezasını tamamlamasına rağmen İmparatorluk yıkılana dek Fransa'ya dönmedi. İlk kez 1862 yılında yayımlanan Sefiller yazarın Notre-Dame'ın Kamburu ile "din", Deniz İşçileri ile "doğa" konularını işlediği roman üçlemesinin "toplum"u ele alan, en görkemli ayağıdır. Bu destansı roman Fransız toplumundan yola çıkarak, kozmolojik bir bakış ve eşsiz bir duyarlılıkla insanlığa ulaşır. Fantine'in, Cosette'in, Marius'ün, Saint-Denis Sokağı barikatlarının, Paris'in, Javert'in ve Jean Valjean'ın sefaletten sevgiye, felaketten iyiliğe ve karanlıktan aydınlığa uzanan hikâyeleri Hasan Âli Yücel Klasikler Dizisi'nin 250. kitabında okurlarla buluşuyor.

ALINTI

"Sizin de bizim gibi önyargılarınız, batıl inançlarınız, zorbalıklarınız, bağnazlıklarınız, cahil gelenekleri destekleyen izansız yasalarınız var. Ağzınızda geçmişin acı tadını hissetmeden ne bugünün, ne geleceğin hayalini kurabiliyorsunuz."

”14 yaşımdayken karnımı doyurmak için bir parça ekmek çaldığımda beni zindana attılar ve orada tam 6 ay bedava ekmek verdiler. Hayatın adaleti budur.”

"Ölmek dert değil, esas korkunç olan yaşamamak."

"Tanrı, hiç bir çocuğu kötü olsun diye yaratmaz! Onu kötü yapan, kötü eğitimdir!..  Kötü anne-baba, kötü çevre, kötü yönetim balçık gibidir, zavallı yavruları da çekip yutar."

YORUM

“Erkeğin cahil ve umutsuz olduğu, kadının ekmek için bedenini sattığı, çocuğun kendini ısıtacak bir ailenin, kendini eğitecek bir kitabın yokluğunda acı çektiği her yerde Sefiller kitabı kapıyı çalıp şöyle diyor: Sizin için geldim sayfalarımı çevirin.” 

Daha önsöz bölümünden beni heyecanlandıran bir eserin yorumuyla karşınızdayım. Karşınızdayım ama bu eserin nasıl hakkını vererek yorumlayacağım bende bilmiyorum.

Kalemini daha önce deneyimlemiş olmama rağmen bu eserini okuduktan sonra sanki yeniden tanışıyor gibi hissettim. Önceki okuduğum eser, eser değilmiş desem haksızlık mı etmiş olurum acaba :)

Uzun soluklu bir eser bunu kimse inkar edemez ama öyle bir bağlantı var ki konular, karakterler arasında mükemmel bir uyum içerisinde bin küsur sayfayı oluşturmak gerçekten kolay değil. Hugo bunun altından kalkmayı başarmakla kalmamış üstüne klasik bir eser değilmiş gibi heyecanı, olayları hızını kesmeden devam ettirebilmiş.

Açıkçası benim favori klasiklerim arasına yer edindi bunu anlamışsınızdır zaten. Böyle bir eseri de beğenmeyen varsa gelsin bana nedenlerini anlatsın dinlerim :) 

Ufak tefek uzun betimlemeler var eser içerisinde ama bunu görmezden gelmemin sebeplerinden biri bir kültürü tanımak için yüzeysel bilgiler pek yardımcı olmuyor bir diğer sebebi sadece elimizde tek bir konuya odaklanılmış gibi gözükse de aslında altlarda birçok konuya değiniliyor ve onların da açıklanması da gerekli. O yüzden görmezden geldiğim detaylarda olmadı değil.

Konuya girmeyeceğim, bu eseri okuyup sizin kendi analizlerinizi yapmanız daha doğru olacak bir eser. Ama klasik bir eser olduğunu da unutmamak gerekli, burada farklı kılan üslup, akıcılık ve bunu söylemeden geçemeyeceğim klasik bir esere göre fazla aksiyon :) 

Keyifli ve dolu dolu geçen bir okuma oldu. Umarım başlamayanlar biran önce kendini hazırlasın ve başlasın. 

Kitapla kalın..

BİR ZAANATLA BEKLENMEDİK KARŞILAŞMA/ Stefan Zweig

 ARKA KAPAK

Stefan Zweig, bu kez gündelik yaşamın içinde yatan gizil bilgeliği keşfe çağırıyor okurunu. Kahramanımız, duyduğu taşkın merakla Paris'in nehir gibi akan kalabalığına karıştığında kentin ona nasıl sürprizlerle yanıt vereceğinden habersiz görünüyor. Sherlock Holmes bakışıyla insan portrelerini çıkarırken birden gözleyen ile gözlenenin, av ile avcının, öğreten ile öğrenenin yer değiştirdiği baş döndürücü bir çalkantı içinde buluyor kendini. Ya da tam tersi, bu kez Viyana Prater'de, durağan ve süslü yaşamından gündelik yaşamın sıradanlığına kaçan bir kahramanda özgür aşkı, toplumun kaygısız doğasını hatırlayışı okuyoruz. Bir Zanaatla Beklenmedik Karşılaşma ve Prater'de İlkbahar, Zweig'ın en küçük ilişkilerin içine nüfuz eden, en sıradanın içindeki zenginliği gören gözlem yeteneğine çarpıcı iki örnek.

YORUM

Dışarı çıktığınız zamanlarda bir bankta otururken veyahut kafede otururken kişiler hakkında gözlemler yaparak hayatlarına dair 'kimim ben' oyununa benzeyen düşüncelere dalmıştır. Eğer öyle biri değilseniz denemenizi tavsiye ederim :) Benim en sevdiğim aktivitelerden biridir. Bazen çok ileri gidip aklımda ki kişilikte mi öyle bir yaşam mı sürdürüyor, ne kadarını tutturdum diyerek insanlarla tanışıp merakımı da gideriyorum. Tabi çoğunlukla hayalimde ki gibi kalıyor. Orada kalması daha iyi :)

Stefan Zweig bu basımında yer alan iki öykü mevcut. Birisi kitabın ismini alan Bir Zanaatla Beklenmedik karşılaşma diğeri Prater'de İlkbahar.

İlk öykümüz Paris'in o görkemli sokaklarından birinde kafede tek başına oturan karakterimizin çevresinde bulunan insanları gözlemlerken karşısında oldukça daha önce görmediği bir profil bir karakter çıkmasının ardından yaşanılan derin bir gözlem, akıl almaz bir merakla bir insanın peşine takılıp gittiğinizde nerelere götürebileceğini ele alınan bir öykü.

İkinci öykümüzde aslında yine bakış açısını ele alan bir öykü. Karakterimizin dolabında eski yaşamından kalan sade, düz elbisesini giyerek sokaklara sadece bir kıyafetle görünmez olduğunu, eski yaşamında neler yaşadığını hatırlatıyor olması oldukça ilginç aslında. Sonuçta bir kıyafet değil mi? Bu öykünün diğer sevdiğim kısmı var olduğumuzu nasıl gösterebiliriz veyahut gösterebiliyor muyuz? düşüncesiydi. En azından aklımda böyle bir düşünce oluşturdu.

İki öyküsünün de ortak noktası gözlem ve bakış açısı. İki öyküsünde derin bir içerik sizi bekliyor. Ufak detaylar  bazen anahtarı kaybolmuş kapı gibidir. Anahtar yerinde yoksa sizleri farklı araçlara iter.

Zweig 'in eserlerini yavaş yavaş tamamlamak arada Zweig enerjisini almak benim en sevdiğim aktivitelerden. Bu öykülerinde yine keyif ve düşüncelerle dolu bir saat yaşattığını söyleyebilirim. Kalemi basit diyenler olabilir lakin verdiği keyif ve anlamlar basit olmadığını tekrardan dile getirip yorumu burada bitiriyorum.

Kitapla kalın..

AZİZ BEY HADİSESİ/ Ayfer Tunç

ARKA KAPAK

Güneşten ağır ağır gölgeye çekilir gibi, pek de anlamadan akşam olur gibi, ışıklı, neşeli bir yüzden kederlere geçti Aziz Bey. Kederli bir mazisi oldu. Burnu havada, başı dikti hep. Başka türlü yaşamayı beceremediyse de, o gece, Haliç’in kirli sularına bakarken anladı ki hep öyle, burnu dik yaşadığını sanmış. Oysa şiddetle yanılmış. Ve yine anladı ki hayatı tümüyle bir yanılgıymış.

Aziz Bey, Tunç’un insan olmaktan doğan zaaf ve yanılgılar nedeniyle yaralanmış, boşa geçmiş hayatlar üzerine yapılandırdığı öykü evreninin en hüzünlü, en gerçek kişisi. Bazı okurlara, meyhanelerde benzerini aratacak kadar kanlı canlı ama mahzun gelen Aziz Bey’in öyküsünü okurken, bir hikâye kişisinin varlığını çok yakınınızda hissedeceksiniz.

Ayfer Tunç’un, edebiyatımızdaki en ustalıkla çizilmiş karakterlerden birini yarattığı Aziz Bey Hadisesi, son yıllarda yazılmış en sarsıcı metinlerden. Her geçen yıl daha çok okunuyor, daha çok tartışılıyor.

YORUM

Ayfer Tunç'un kalemiyle ilk tanıştığım öyküsünün Aziz Bey olması oldukça güzel oldu. Farklı bir üslubu olmasına rağmen o kadar akıcı bir şekilde ilerledi ki nasıl bitti anlayamadım.

Aziz Bey Hadisesi adlı öykünün konusuna ufak değinirsem, Zeki’nin meyhanesinde, Zeki’nin Aziz beyi tartaklayıp dışarı atmasıyla başlayan öykü ana karakterimiz Aziz Bey'in o ihtişamlı, kasvetli, mağrur, yalnız, bencil ve dik başlılığının nasıl bir hayat getirdiğine şahitlik ediyoruz.

Aziz Bey karakteri kadar galiba sinir bozucu bir karakter hatırlamıyorum :) 

Gençliğinin olaylı, kendine güveninin arşta, dediğim dedik, umursamaz karakterinin getirdiği sıkıntılardan ders çıkarmayıp olayın bitmesinin ardından yeniden aynı hataları yapmasına ne denir bilemiyorum.. 

Hem babasına karşı olan tutumu, kadınlara karşı bakışı, evliliği, kendine olan tutumları o kadar sinir bozucuydu ki ne desem az kalır.  Eseri okurken hem çok öfkelenip hem de üzüldüğüm yerler o kadar iç içe girdi ki en sonunda Aziz Bey'e bile üzüldüm. Gerçi bu tip insanlar üzülmeye değer mi yoksa öfkelenmeye mi değer orası tartışılır tabi.

 Beni hayal kırıklığına uğratan bir kalem ve eser olmadı. İlk izlenimim oldukça olumlu olduğunu dile getirebilirim.

 Başta da dediğim gibi galiba üslubun farklı gelmesi konunun eski dönemlerini baz almasından kaynaklıydı. Yani dönem dediysem de çok eskiler değil ama kitabı okuduğunuzda neyi kast ettiğim daha net anlaşılacaktır. 

Çok akıcı bir kaleme sahip en azından bu eserinde bunu hissetim. Bir sonra ki kitabı Suzan Defter olacak. Orada beni neler bekliyor merak ediyorum.

İNSAN BOŞLUKTAN İBARET/ Meryem Gültabak

 ARKA KAPAK

“Bazı boşlukların ağırlığı vardır.”

“İnsanlar bunu yapar. Genellikle tehlike çok yakında değilse… Gördükleri şeyle kafalarındaki gerçekler uyuşmayınca hemen kaçmaya davranmaz da önce bir daha bakarlar, kaçmaları gerektiğine emin olmak için.”

“Sevdiğin birinin gerçekler yüzünden acı çekmesini mi tercih edersin, canını yakan şeyi unutmasını mı?”

Kalabalık şehirler, unuttuğumuz yüzler, hatırlamadığımız ama bizi biz yapan hikâyeler...

Yazdığı ilk kitap çok popüler olmuştu ama onun istediği bu değil, o insanların saygısını kazanmak istiyordu. Popüler olanın küçümsendiği bir toplumda yaşıyor, saygı duyulan olmak istiyordu. Kendi olmadığı bir hikâyesi ve çözmesi gereken düğümleri vardı. O’nu ilk fark ettiğinde geceydi. Yağmur yağıyor, sokak lambasının ışığını titretiyordu. Hava rüzgârlıydı ve her şey rüzgârla aynı yöne hareket ediyordu. Aniden gördü onu, boşluğu. Bir kaya vardı sanki sokak lambasının dibinde. Bir boşluk… Hacmi olan bir boşluk… Tam orada yağmur damlaları birleşiyor, boşluğun üzerinden akıyorlardı.

Boşluk… Her gün bir adım daha yaklaşıyordu. Ondan kaçması gerekiyordu belki de ama iki yıldır içerideydi. Vakti daralmıştı, onu yutan boşluğun parçalarını birleştirmesi için sadece iki haftası vardı.

Senarist ve yazar Meryem Gültabak, bir kadın ve her gün ona adım adım yaklaşan boşluğun gerilim dolu romanı İnsan Boşluktan İbaret ile aile meselesi dediğimiz kırık bir aşk öyküsüne davet ediyor okurunu.

YORUM

"Hafızadaki boşluklar taşınması ağır yüklerdi. Kimi boşlukların ağırlıkları vardı."

Yazarın kalemini daha önce deneyimleme şansı bulmuştum. Oldukça akıcı, farklı bir üslupla kendini okutan bir kaleme sahip. Bu eseri de uzun zamandır listemde bulunuyordu ve sonunda alıp, okudum :)

Karakterimiz uzun zamandır evinden çıkmayan ve yalnızlığı tercih eden birisi. Tabi ki bunun sebeplerini ilerleyen sayfalar da anlayabiliyoruz.

Konumuza kısaca değinelim, o gün de diğer günler gibiydi aslında nerden bilebilecekti kurtuluşunun da yaklaştığını. Yağmurlu bir günde karakterimizin balkonundan  gördüğü bir boşlukla işler biraz ilginçleşiyor.. 

 Boşlukların ağırlığı var mı? 

Uzun zamandır psikolojik olarak geren bir kitap okumamıştım. Yer yer neler oluyor, bunun altında ne çıkacak sorularıyla nasıl okuduğumu hatırlamıyorum dersem abartmış olmam. Kısa bir hikaye ama oldukça etkileyen bir hikayeydi. 

 En büyük acı, yıkım sevdiklerinize karşı 'bunu yapmaz, böyle biri değil o ' düşüncesinin sonrasında yaşanılan olaylarda ki yıkımdır bence. Özellikle kan bağı olan kişilerde bu durum karşısında beyinin savunması öyle şaşırtır ki gün sonunda nasıl göremedim bunları dedirtir insana.

"Keşke o günü hatırlıyor olsaydı ama zihin, yaşarken bilemiyordu yaşamakta olduğu günün önem kazanacağını."

Şunu eklemeden geçemeyeceğim, yan karakter gibi gözükse de aslında ana karakter olabilecek bir karakter vardı onun diğer gözlemlerini, hikayelerini de keşke okuyabilseydik :) Eminim bu eser kadar güzel olurdu.